ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ
23η Οκτωβρίου 2011
Του Πρωτ. Γεωργίου Σούλου
«Παρήγγειλε γαρ τω πνεύματι τω ακαθάρτω εξελθείν από του ανθρώπου».
Κατ’ αρχάς να κατανοήσουμε ότι ο διάβολος δεν αποτελεί αποκύημα της φαντασίας των πιστών, διότι πολλές είναι οι αναφορές των Ευαγγελίων στην κατά μέτωπο αντιμετώπιση του διαβόλου, από τον Κύριο, όπως η σημερινή περικοπή. Ο διάβολος, λοιπόν, σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία είναι υπαρκτός, αφού τυγχάνει δημιούργημα του Θεού, αλλά με την ιδιότητα του αγαθού πνεύματος, δια να τεθεί στην υπηρεσία του Θεού, όπως και τα άλλα άυλα πνευματικά όντα. Όμως έκανε κακή χρήση της αποστολής του και διαφθείροντάς την, απώλεσε την αγαθή ιδιότητα, μεταβληθείς σε πνεύμα πονηρό, ακάθαρτο, μιαρό και εβδελυγμένο, όπου διαρκώς αντίκειται στο Θεό, ευρισκόμενος σε πλήρη ανυπακοή προς Εκείνον.
Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα αναφέρεται μεταξύ άλλων στην εξουσία του Ιησού Χριστού κατά του διαβόλου, εν τω προσώπω του ταλαίπωρου δαιμονισμένου ανθρώπου, όπου εκδιώκει το διάβολο, επαναφέροντάς τον στην κοινωνία υγιή και θεραπευμένο, αφού μέρος του σχεδίου της σωτηρίας του ανθρώπου είναι «ίνα λύση τα έργα του διαβόλου».
Η ενανθρώπηση αποτελεί κατά τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό το μοναδικό και πρωτοφανές γεγονός μέσα στην ιστορία, «το πάντων καινών καινότατον», όπως λέγει, «το μόνον καινόν υπό τον ήλιον» με το οποίο εμφαίνονται από κοινού η αγάπη, η δικαιοσύνη, η σοφία και η δύναμη του Θεού, σε αντίθεση με το φθόνο του διαβόλου προς τον πεπτωκότα άνθρωπο. Γι’ αυτό ισχυρίζεται ο ιερός Δαμασκηνός, δεν υπάρχει πιο σημαντικό και πιο μεγαλειώδες γεγονός, μέσα στην ιστορία της Θείας Οικονομίας, που να συντελέστηκε για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους.
Ο άνθρωπος δεν μπορούσε με τις δικές του δυνάμεις να απαλλαγεί από την τυραννική εξουσία του διαβόλου, της αμαρτίας και του θανάτου. Έπρεπε να αναλάβει τη σωτηρία του κάποιος, που να είναι αναμάρτητος και ως εκ τούτου να μην υπόκειται στο θάνατο. Διότι, αυτός μόνο θα μπορούσε να ανακαινίσει και να ενδυναμώσει την παράλυτη ανθρώπινη φύση από τις δυνάμεις της αμαρτίας, της φθοράς και του θανάτου και να την οδηγήσει στην αιώνιο ζωή. Κι’ αυτός δεν ήταν άλλος από τον ίδιο το Δημιουργό του ανθρώπου. Αυτός είναι ο λόγος κατά το Δαμασκηνό, που ο ίδιος ο Δημιουργός και Κύριος, δείχνοντας το μέγα πέλαγος της φιλανθρωπίας του, αναλαμβάνει με την ενανθρώπησή του το σωτηριώδες αυτό έργο, δεχόμενος να παλέψει με το διάβολο, για χάρη του πλάσματός Του και να απελευθερώσει τον άνθρωπο από την τυραννική εξουσία του, αυτό δηλαδή που πραγμάτωσε και στη σημερινή ευαγγελική περικοπή. Επειδή τότε ο διάβολος εξαπάτησε τον άνθρωπο με την ελπίδα της ισοθεΐας, τώρα ο Υιός και Λόγος του Θεού γίνεται άνθρωπος, για να εξαπατήσει Εκείνος με το περίβλημα της σάρκας Του το διάβολο και να απελευθερώσει το σκλαβωμένο απ’ αυτόν άνθρωπο. «Η γαρ εναθρώπησις του Θεού Λόγου διά τούτο γέγονεν», σημειώνει χαρακτηριστικά ο ιερός Δαμασκηνός, «ίνα η αμαρτήσασα και πεσούσα και φθαρείσα φύσις νικήσει τον απατήσαντα τύραννον και ούτω της φθοράς ελευθερωθεί».
Ο σωτηριώδης αυτός σκοπός της θείας ενανθρωπήσεως αποκαλύπτει, κατά τον άγιο Δαμασκηνό, την αγαθότητα, τη δικαιοσύνη, τη σοφία και τη δύναμη του Θεού. Η αγαθότητα του Θεού φανερώνεται με το ευσπλαχνικό ενδιαφέρον Του για τη σωτηρία του πλάσματός Του. Η δικαιοσύνη Του αποδεικνύεται, όχι μόνο με το γεγονός, ότι επιλέγει την ενανθρώπηση, για να εξαπατήσει το διάβολο, όπως αυτός εξαπάτησε τον άνθρωπο, αλλά και με το ότι δεν αναθέτει σε κάποιον άλλο να νικήσει το διάβολο, ούτε αποσπά τον άνθρωπο από το κράτος του διαβόλου και του θανάτου με βία, αλλά γενόμενος ο ίδιος άνθρωπος, αναδεικνύει στο πρόσωπό Του και πάλι νικητή τον ηττημένο από το διάβολο και την αμαρτία άνθρωπο, σώζοντας έτσι το όμοιο με το όμοιο. Η σοφία του Θεού γίνεται εμφανής με την επινόηση της ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου Του, ως της πιο κατάλληλης λύσης για την επίτευξη του σωτηριώδους στόχου Του και η δύναμή Του με την πραγμάτωση του υπερφυούς και μεγαλειώδους γεγονότος της Θείας Ενανθρωπήσεως. Η συνισταμένη των τεσσάρων αυτών ιδιοτήτων του Θεού, που εκφαίνονται κατά την υλοποίηση του σχεδίου της σωτηριώδους Θείας Οικονομίας, αποτελεί για το Δαμασκηνό ουσιαστικά και το κίνητρο της Θείας Ενανθρωπήσεως.
Ο Χριστός είναι ο ελευθερωτής, που με το σωτηριώδες έργο Του, αλλά κυρίως με το θάνατο και την ανάστασή Του, απελευθέρωσε τον άνθρωπο από το κράτος του διαβόλου, της φθοράς και του θανάτου. Υπό την έννοια αυτή η σωτηρία είναι καρπός μιας δραματικής πάλης του Χριστού εναντίον του διαβόλου, κατά την οποία ο Χριστός νίκησε το διάβολο, όχι μόνο αποκρούοντας τις επιθέσεις του κατά τους πειρασμούς που υπέστη ο Ίδιος, αλλά κυρίως εξαπατώντας τον και νικώντας τον με το Σταυρικό Του θάνατο, που σφράγισε τη νίκη Του αυτή με την ανάστασή Του, ενώ ο διάβολος κατά το θάνατο του Χριστού κατάπιε το δόλωμα του σώματος και πιάστηκε στο αγκίστρι της θεότητας, αφήνοντας πια ελεύθερους όλους όσους είχε προηγουμένως καταπιεί.
Παράλληλα όμως και σε συνάρτηση με τη θριαμβική και σωτηριολογική αντίληψη, κατά την οποία η σωτηρία αποτελεί καρπό της νίκης του Χριστού, κατά του διαβόλου και του θανάτου, ο ιερός Δαμασκηνός υπογραμμίζει και την καθαρά «λυτρωτική» σημασία που έχει ο θάνατος του Χριστού. Γι’ αυτό άλλωστε τονίζει τόσο εμφαντικά ότι ο Χριστός με το θάνατό του, αποδίδοντας τα ίσα, εξαπάτησε και νίκησε το διάβολο. Με άλλα λόγια στόχος του ιερού Δαμασκηνού με την αναφορά του στη «λυτρωτική» σημασία του θανάτου του Χριστού, δεν είναι τίποτε άλλο παρά το να τονίσει, ακολουθώντας μάλιστα πιστά στο σημείο αυτό τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, ότι αποδέκτης του λύτρου, που πρόσφερε ο Χριστός με το αίμα του, δεν πρέπει να θεωρείται ο τύραννος της ανθρωπότητας, δηλαδή ο διάβολος, αλλά ο Πατήρ.
Συνεπώς ο ιερός Δαμασκηνός, προκειμένου να περιγράψει το σωτηριώδες έργο του Χριστού, εκείνο στο οποίο αποσκοπεί είναι να παρουσιάσει το μυστήριο της εν Χριστώ σωτηρίας ως συντελούμενο «δι’ εαυτού» και «εν εαυτώ», όπως λέει, προκειμένου να καταστεί δυνατή η θεραπεία και η ανακαίνιση του «κατ’ εικόνα». Η απελευθέρωση του ανθρώπου από την αμαρτία, τη φθορά και το θάνατο. Η λύτρωσή του από την τυραννία του διαβόλου και η μετοχή του στη ζωή και τη δόξα του Αναστάντος Χριστού. Η κλήση του στη θεογνωσία και η πνευματική ενδυνάμωση και παιδαγωγία του, έτσι ώστε να μπορεί και ο ίδιος με υπομονή και ταπείνωση, να κατανικά τον ηττημένο από το Χριστό τύραννο. Έναν πραγματικό τύραννο, για την ανθρώπινη ύπαρξη, που ο Ευαγγελιστής Λουκάς μας λέγει, ότι στην πόλη των Γαδαρινών βασάνιζε για πολλά έτη τον εκείνο ταλαίπωρο, οποίος μετά τη σωτηριολογική παρέμβαση του Χριστού δεν ήθελε να απομακρυνθεί από κοντά του, παρά το γεγονός ότι ο δαιμονισμένος της παραβολής δεν ήξερε τον Χριστό και ζούσε το γεγονός της διαβολικής επήρειας, ως κόλαση. Όταν, όμως, Τον γνώρισε, Τον ακολούθησε με συνέπεια μέχρι τέλους.
Είναι γεγονός ότι και η δική μας ζωή παρουσιάζει σημεία «δαιμονισμού», αφού εύκολα επηρεαζόμαστε από τον διάβολο και τους «αγγέλους αυτού», με διάφορους τρόπους, όπως η απιστία και η απληστία μας, η εκμετάλλευση και η βάναυση κακοποίηση του συνανθρώπου μας, από άρχοντες και μη. Όλα αυτά πρέπει να μας αφυπνίσουν και να μας ανησυχούν. Τον διάβολο τον συντηρούμε εμείς με τα λάθη του βίου μας. Η λύση και η αποθεραπεία μας είναι η δυναμική επιστροφή μας στην ζεστή και μεγάλη αγκαλιά του ευσπλαχνικού Πατέρα και Θεού μας, ο οποίος, για χάρη μας θυσίασε τον «Μονογενή Του Υιό και Λόγο Του», «ίνα πας ο πιστεύων εις Αυτόν μη απόλυται, αλλ’ έχει ζωήν αιώνιον».
Εάν ο άνθρωπος απαντήσει ελευθέρως με την δική του αγάπη στην αγάπη του Θεού, τότε λαμβάνει την σφράγιζα του Θεού, γίνεται ιδιοκτησία Του και δεν πλησιάζει αυτόν πλέον ὁ Διάβολος. Εάν όμως αυτονομηθεί, τότε γίνεται "απόδημος της Αυτού χάριτος", δημιουργούνται εντός αυτού τρομακτικά υπαρξιακά κενά και ο άνθρωπος γίνεται ευάλωτος στις μεθοδίες του Διαβόλου. Δια τούτο και εις την πλεκτάνη του εμπλέκονται κατά καιρούς και παρασύρονται όχι μόνον αμαθείς, αλλά και άνθρωποι οι οποίοι λογίζονται ως κατέχοντες πάσαν την σοφία του κόσμου τούτου. Τέλος, ας μη λησμονούμε, πως ο κυρίαρχος αυτού του κόσμου είναι καταδικασμένος, καθώς η Εκκλησία του Χριστού μας κηρύττει πάντοτε, προσκαλώντας μας σε διαρκή αγώνα και αντίσταση εναντίον του διαβόλου, ο οποίος είναι ήδη ηττημένος.