ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ
ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ (Ματθ. Η΄ 5-13)
Η θεραπεία του δούλου του Εκατόνταρχου
Του Πρωτ. Γεωργίου Σούλου
«Αμήν λέγω υμίν, ουδέ εν τω Ισραήλ τοσαύτην πίστιν εύρον»
(Ματθ. η΄ 10).
ΚΕΙΜΕΝΟ
ΚΕΦ. Η΄, στ. 5: Εἰσελθόντι δὲ αὐτῷ εἰς Καπερναοὺμ προσῆλθεν αὐτῷ ἑκατόνταρχος παρακαλῶν αὐτὸν καὶ λέγων· 6 Κύριε, ὁ παῖς μου βέβληται ἐν τῇ οἰκίᾳ παραλυτικός, δεινῶς βασανιζόμενος. 7 καὶ λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· ἐγὼ ἐλθὼν θεραπεύσω αὐτόν. 8 καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἑκατόνταρχος ἔφη· Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς ἵνα μου ὑπὸ τὴν στέγην εἰσέλθῃς· ἀλλὰ μόνον εἰπὲ λόγῳ, καὶ ἰαθήσεται ὁ παῖς μου. 9 καὶ γὰρ ἐγὼ ἄνθρωπός εἰμι ὑπὸ ἐξουσίαν, ἔχων ὑπ᾿ ἐμαυτὸν στρατιώτας, καὶ λέγω τούτῳ, πορεύθητι, καὶ πορεύεται, καὶ ἄλλῳ, ἔρχου, καὶ ἔρχεται, καὶ τῷ δούλῳ μου, ποίησον τοῦτο, καὶ ποιεῖ. 10 ἀκούσας δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς ἐθαύμασε καὶ εἶπε τοῖς ἀκολουθοῦσιν· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐδὲ ἐν τῷ ᾿Ισραὴλ τοσαύτην πίστιν εὗρον. 11 λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν ἥξουσι καὶ ἀνακλιθήσονται μετὰ ᾿Αβραὰμ καὶ ᾿Ισαὰκ καὶ ᾿Ιακὼβ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν, 12 οἱ δὲ υἱοὶ τῆς βασιλείας ἐκβληθήσονται εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων. 13 καὶ εἶπεν ὁ ᾿Ιησοῦς τῷ ἑκατοντάρχῳ· ὕπαγε, καὶ ὡς ἐπίστευσας γενηθήτω σοι. καὶ ἰάθη ὁ παῖς αὐτοῦ ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνῃ.
ΑΠΟΔΟΣΗ
Ο Χριστός εισήλθε στην Καπερναούμ και τον πλησίασε ένας εκατόνταρχος, πού τον παρακαλούσε και του έλεγε: «Κύριε, ο υπηρέτης μου είναι κατάκοιτος στο σπίτι από παράλυση και σε κακή κατάσταση. Τότε του λέγει ο Ιησούς: Εγώ θα έλθω και θα τον κάνω καλά. Ο εκατόνταρχος αποκρίθηκε και είπε: Κύριε, δεν είμαι άξιος να εισέλθεις στο σπιτικό μου, αλλά πες μόνο ένα λόγο και ο υπηρέτης μου θα γίνει καλά. Γιατί κι εγώ είμαι άνθρωπος με κάποια εξουσία και έχω στις διαταγές μου στρατιώτες. Και λέγω στον ένα: «Πήγαινε εκεί» και αμέσως πηγαίνει. Και στον άλλο: «Έλα εδώ» και έρχεται. Και στον υπηρέτη μου: «Κάνε αυτό» και αμέσως το κάνει. Όταν ο Ιησούς άκουσε τα λόγια του εκατόνταρχου θαύμασε και είπε σ' εκείνους πού τον ακολουθούσαν: Σας βεβαιώνω πώς ούτε ανάμεσα στους Ισραηλίτες βρήκα τόση πίστη. Σάς λέγω λοιπόν πώς θα έλθουν πολλοί από ανατολή και δύση και θα πάρουν θέση μαζί με τον Αβραάμ και τον Ισαάκ και τον Ιακώβ στη βασιλεία των ουρανών, ενώ τα παιδιά της βασιλείας θα πεταχτούν στο βαθύ σκοτάδι της κολάσεως· εκεί θα είναι ο θρήνος και το τρίξιμο των οδόντων. Και είπε ο Ιησούς στον εκατόνταρχο. Πήγαινε στο σπίτι σου και όπως πίστευσες, έτσι και να γίνει. Και αμέσως θεραπεύθηκε ο υπηρέτης του από εκείνη την ώρα.
ΑΝΑΛΥΣΗ
Σε δυο περιπτώσεις ο Ιησούς εκδηλώνει θαυμασμό για την πίστη ανθρώπων, την οποία όχι απλώς εγκωμιάζει, αλλά και επιβραβεύει. Και οι δυο περιπτώσεις αφορούν ανθρώπους έξω από τον Ιουδαϊκό χώρο. Και οι δυο περιπτώσεις αφορούν ειδωλολάτρες. Η μια περίπτωση ήταν η Χαναναία και η άλλη η σημερινή, του εκατόνταρχου. Και οι δυο τους, παρά το ότι ανήκουν στον ειδωλολατρικό χώρο και οι οποίοι δεν είχαν διδαχθεί για τον ερχομό του Λυτρωτή, εν τούτοις, όταν έρχεται, τον αποδέχονται και ζητούν το έλεός του.
Και ο Ιησούς δεν αρνείται την προσφορά του ελέους του, προετοιμάζοντας παράλληλα την ανθρωπότητα ότι είναι ο Λυτρωτής του κόσμου, ο Λυτρωτής όλων των ανθρώπων και των λαών και όχι μόνο του Ιουδαϊκού λαού. Συγχρόνως, διαμηνύει και διδάσκει, ότι η σωτηρία δεν είναι φυσικό επακόλουθο της ένταξης του ανθρώπου σε κάποια θρησκεία, αλλά ότι η σωτηρία είναι το αποτέλεσμα της σύνδεσης του ανθρώπου μετά τον Χριστό και της αποδοχής Του, ως Λυτρωτή και Σωτήρα, καθώς εξάγεται το συμπέρασμα από τα λόγια του Ίδιου του Χριστού, προς τους μαθητές του και τα πλήθη, λέγοντας ότι «ουδέ εν τω Ισραήλ τοσαύτην πίστιν εύρον» «Αληθινά σας λέω ότι δεν βρήκα τόσο μεγάλη πίστη ούτε μεταξύ των Ισραηλιτών».
Αναφέρεται στους Ισραηλίτες, διότι είναι ο εκλεκτός λαός του Θεού. Και συνεχίζει: Σας βεβαιώνω ότι πολλοί σαν τον εκατόνταρχο θα έλθουν από όλα τα μέρη του κόσμου και θα καθίσουν στο τραπέζι της Βασιλείας των ουρανών. Ενώ εκείνοι που κατάγονται από τον Αβραάμ θα ριχτούν στο σκοτάδι. Εκεί θα κλαίνε και θα τρίζουν τα δόντια τους.
Απευθυνόμενος ο Κύριος στον εκατόνταρχο του λέγει: Πήγαινε στο σπίτι σου και ας γίνει όπως πίστεψες. Και εκείνη τη στιγμή θεραπεύθηκε ο δούλος του.
Αυτή η απόλυτη πίστη του εκατόνταρχου, υπήρξε η αιτία μιας αδιάψευστης προφητείας του Χριστού, η οποία συγχρόνως είναι μία επίσης αδιάψευστη αλήθεια, ότι δηλαδή στη Βασιλεία Του, θα βρεθούν πολλοί ειδωλολάτρες, ενώ θα αποκλεισθούν πολλοί Ιουδαίοι, οι οποίοι είχαν δεχθεί αμέριστη βοήθεια από τον Θεό, τον οποίο λάτρευαν, σύμφωνα με τον Μωσαϊκό Νόμο, ως τον αληθινό Θεό.
Αυτή η σχέση που αναπτύχθηκε ανάμεσα στον εκατόνταρχο και στον Χριστό, με μόνο σημείο ένωσης την ακράδαντη πίστη του ειδωλολάτρη αξιωματούχου στον Χριστό, ως Σωτήρα και Λυτρωτή, οδήγησε πολλούς εκ των αγίων Πατέρων της Εκκλησίας και ερμηνευτών, ανά τους αιώνες, να αναλύουν την παραπάνω συζήτηση, που μας αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, συμπίπτοντας στην άποψη ότι, όταν ο άνθρωπος παραδίδει το είναι και τη σκέψη του στο Θεό, τότε πραγματώνεται η παράκλησή του, η λύτρωση και η θεραπεία. Όταν δηλαδή, «…πάσαν την ζωήν ημών, Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα».
Διότι, όντως η παράδοση του εαυτού μας και ολόκληρης της ζωής μας, «Χριστώ τω Θεώ», μας οδηγεί σε συνάντηση με τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό. Αυτή η προσωπική συνάντηση με την «όντως Αλήθεια», που είναι ο ίδιος ο Χριστός, μας προσφέρεται, δια του Αγίου Πνεύματος, η Θεία Χάρις, η οποία «τα ασθενή θεραπεύει και τα ελλείποντα αναπληροί», ώστε δια του Υιού και Λόγου του Θεού, να επέρχεται η αναγεννητική Χριστοποίηση ολόκληρης της ύπαρξης μας. Μιλώντας οι Πατέρες για Χριστοποίηση του ανθρώπου δεν εννοούν μια αφηρημένη φιλοσοφική ή θεωρητική γνώση, αλλά μιλούν για μέθεξη, για οντολογική συνένωση, για πνευματική συνουσία με το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. "Το Ευαγγέλιο στην ορθόδοξη Εκκλησία είναι πρώτιστα η παρουσία του γεγονότος Χριστός και η πρόσκληση για βιωματική μετοχή στο πρόσωπο του Χριστού", γράφει ο ελλογιμώτατος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Στυλιανός Παπαδόπουλος.
Συνεπώς, η σχέση μας την «Αλήθεια», δηλαδή το Χριστό, δεν είναι ούτε νοητική, ούτε γνωσιακή, ούτε συναισθηματική, ούτε πρακτική ή εμπειρική. Είναι σχέση προσωπική, βαθύτατα υπαρξιακή και ολοκληρωτικά μεταμορφωτική, «ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστὸς ἐν ὑμῖν», δηλαδή, «μέχρι να μορφωθεί ο Χριστός μέσα σας», κηρύσσει ο Απ. Παύλος. (Γαλ. 4, 19)
Παράλληλα η πίστη, με τη Χάρι του Αγίου Πνεύματος, ανακαινίζει τη ζωή μας, εισάγει, δηλαδή, τον άνθρωπο σε άλλη βιόσφαιρα, σε άλλη πνευματική υπαρξιακή και οντολογική διάσταση. Σε νέο τρόπο ζωής, σε«καινή» ζωή, κοντά πλέον στο Θεό, μέσα δηλαδή στον Παράδεισο, αφού κατά το Θείο Παύλο «ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν». Δηλαδή, «μέσα σ' Αυτόν ζούμε και κινούμαστε και υπάρχουμε».(Πράξ. 17, 28) Είναι ζωή, λοιπόν, σε άλλους κόσμους, αλαργινούς και ταυτόχρονα αληθινούς και δίνει τη δυνατότητα σε κάθε πιστό να βιώνει και να αντιλαμβάνεται τα πάντα μέσα από τον Θεό και μαζί με τον Θεό. Αισθάνεται τους συνανθρώπους του και τον κόσμο όλο, μέσα στην πνευματική ατμόσφαιρα της Χάριτος. Αυτή η πνευματική αίσθηση είναι ένα εντελώς άλλο κριτήριο αληθινότητας. Ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος λέγει ότι,«αλήθεια είναι η κατά Θεόν αίσθησις». Αίσθηση, όμως, που οδηγεί στην προοπτική μια άλλης γνωσιολογίας, στην οποία ο πιστός δεν αναζητά τις αιτίες των φαινομένων. Ζει την άνευ όρων ευχαριστία. Δεν χρησιμοποιεί τη γνώση, για να ελέγξει την πραγματικότητα, προς όφελός του. Δοξολογεί, παραδίδοντας τον εαυτό του στο θέλημα του Θεού, αφού προσεύχεται λέγοντας, «γενηθήτω το θέλημά σου». Παραδίδει όλο το είναι της υποστάσεώς του, στη βούληση της θείας Αγάπης. Ζει το «γλυκοχάραμα» της αποκάλυψης και συγχρονίζει την ύπαρξή του με τη δύναμη της Θείας Χάριτος.
Ο πατήρ Δημήτριος Στανιλοάε υποστηρίζει, ότι ο πιστός συμμετέχει με πανηγυρικό τρόπο και μυστηριακώς μέσα στο σύμπαν. «Ολόκληρος ο κόσμος οφείλει να θεωρείται, ως η ορατή όψη ενός παγκόσμιου και συνεχούς μυστηρίου καθώς και όλες οι ενέργειες του ανθρώπου ως μυστηριακή, Θεία κοινωνία. Η αποδοχή του κόσμου ως δώρου του Θεού ή ως οχήματος της αγάπης Του και ως του ορατού μέρους του μυστηρίου της χάριτος του Θεού είναι ένα και το αυτό».
Η απάντηση του χριστιανού στην πρόσκληση και πρόκληση της Θείας αγάπης είναι ο αβίαστος και χαρούμενος νηπτικός αγώνας. Ο μυστικός αρραβώνας με τον πολυαγαπημένο Ιησού εμπνέει τον πόθο της πνευματικής άσκησης.
Η κατανυκτική πρόγευση της αιωνιότητας, μας αναγκάζει, να ανοίξουμε τις πύλες της Βασιλείας των ουρανών. Η δύναμη του Αγίου Πνεύματος, ενεργοποιεί μέσα μας, τη δυνατότητα της υπακοής, στο αγιαστικό θείο θέλημα, κατά τον Ψαλμωδό, που λέγει: «συνέτισόν με καὶ μαθήσομαι τὰς ἐντολάς σου» «χάρισέ μου σύνεση και θα εφαρμόσω τις εντολές Σου». (Ψαλμ. 118, 73).
Η Θεία Χάρη, μας παρασύρει στην άσκηση, λέγει ο Αγ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος: «Αγρυπνία και νηστεία, θερμή μετάνοια, όμβρους δακρύων και πένθος. Άπαυστη θανάτου μνήμη, αδιάλειπτη ευχή και υπομονή όλων των επερχόμενων πειρασμών. Και πάνω απ' όλα αυτά σιωπή και ταπείνωση βαθεία και υπακοή τελεία και θελήματος εκκοπή». Και η άσκηση προσελκύει τη Χάρη, όπως λέγει ο υμνωδός στο Δοξαστικό του Τριωδίου: «δόξαν υπερκόσμιον, εν Χριστώ ενεδύσασθε, εξ' οικείων κόπων, ευρόντες ανάπαυσιν, εγκρατείας πόνοις, τυχόντες της άνω ζωής».
Όλα, λοιπόν, όσα υπάρχουν εκλαμπρύνονται μέσα στη Χάρη της μεταμορφωτικής δύναμης του Αγίου Πνεύματος. "Και έστω η λαμπρότης Κυρίου του Θεού ημών εφ' ημάς". (Ψαλμ. 89,17), όπου ολόκληρη η ανθρώπινη συνείδηση αγιοποιείται, κατά τον όσιο Ιουστίνο (Πόποβιτς), ο οποίος λέγει χαρακτηριστικά: «Η ανθρώπινη αίσθηση είναι αληθινή και γνήσια αίσθηση μόνο με το Θεό, με το Χριστό, δηλαδή με την Θεο-αίσθηση, τη Χριστο-αίσθηση. Χωρίς το Θεό Λόγο αυτή τρελαίνεται, σπαράσσεται και τελικά νεκρώνεται μέσα στα πάθη, στην αμαρτία, στο παράλογο και το ανόητο, στη λύσσα και την απελπισία, στην ιδιοτέλεια, στο αιωνίως γίγνεσθαι, αλλά όχι στο "εγένετο».
Έτσι, η σχέση μας με την Αλήθεια ανακαινίζει τα πάντα, διότι «εν καινότητι ζωής περιπατήσωμεν». (Ρωμ. 6:4), όπου έχουμε πλέον αύξηση του Χριστού μέσα μας, όπως διδάσκει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης:«Εκείνον δε αυξάνειν εμέ δε ελαττούσθαι» (Ιωάν. 3,30). Αυτό, εν τέλει, είναι ο θάνατος του εγωκεντρικού, του παλαιού εαυτού μας και η ανάσταση ενός νέου, Χριστοποιημένου εαυτού, καθότι «δεν ζω πια εγώ, ζει ο Χριστός μέσα μου» (Γαλ. 2, 20). Και τότε ο άνθρωπος Εκκλησιοποιείται και καθαγιάζεται. Όντας δε, στην Εκκλησία ολόκληρος ο άνθρωπος μεταποιείται σε Αλήθεια, γίνεται όμοιος με το Θεό. «Όταν κατά Θεία Δωρεά φτάσεις εμπρός στο πρόσωπο του Κυρίου…γίνεσαι και εσύ Θεός, ενώ βρίσκεσαι ακόμα στη γη, βλέποντας με αγγελικό τρόπο με τη Θεία Χάρη το Πρόσωπο του κυρίου παντοτινά, από το οποίο εκχύνεται φως σαν από πηγή …Αυτός είναι ο ένδοξος καρπός της θείας και θεοποιητικής σοφίας, το θεμέλιο της πνευματικής ειρήνης, το καταφύγιο της πνευματικής χαράς, η πύλη της αγάπης του Θεού, το βλάστημα της ελλάμψεως, η αιτία της ροής από την καρδιά των ακένωτων υδάτων του πνεύματος, η αληθινή τροφή και τρυφή, και αύξηση και αλλοίωση της ψυχής, που συμβόλιζε το μάννα, η αρχή της αποκαλύψεως των θείων και αλάλητων μυστηρίων, το συμπέρασμα της μιας και πρώτης αλήθειας, ο αφανισμός των οποιωνδήποτε λογισμών, η παύση όλων των νοήσεων, η γνώση που υπερβαίνει τη νόηση, η αφορμή της εκπλήξεως, η υπέρλογη μεταβολή και αλλοίωση του νου προς την απλότητα και την με κάθε τρόπο αοριστία, την απειρία και απεριληψία, την απόρριψη κάθε μορφής, σχήματος, ποιοτικού ή ποσοτικού προσδιορισμού, προς το αψηλάφητο και υπερκόσμιο, και γενικά η αποκατάστασή του στην ομοιότητα του Θεού",γράφει ο Όσιος Κάλλιστος.
Ενώ ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος γράφει, ότι εντάσσοντας άνευ όρων ολόκληρη τη ζωή μας στην Εκκλησία, γινόμαστε οι ίδιοι Εκκλησία, ναοί του Αγίου Πνεύματος. Η σάρκωση της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος με μυστικό και παράδοξο τρόπο, μας ζωοποιεί και μας αληθοποιεί. Η Χάρη του Αγίου Πνεύματος μας ανασταίνει και μας μεταστοιχειώνει σε Αλήθεια κατά Χάρη. Γινόμαστε παιδιά της Αλήθειας. Θεοί κατά Χάρη. «Άνθρωπος είμαι στη φύση αλλά Θεός με τη Χάρη».
Αυτή τη χάρη, δια της Χάριτος, έκανε και ο Κύριος στον εκατόνταρχο, μέσα σε λίγα μόνο λεπτά και μέσα από ένα σύντομο και αληθινό διάλογο ή μέσα από μια μικρή παράκληση. Αυτό ακριβώς είναι που πρέπει να μας ενδυναμώνει και να ενθαρρύνει. Να μας ενθαρρύνει ότι ο Χριστός δεν ζητά μεγάλα και ανυπέρβλητα βήματα, για να μας δεχθεί κοντά του και να μας στείλει ξανά κοντά στην οικογενειακή μας θαλπωρή, δικαιωμένους και ικανοποιημένους στα αιτήματά μας. Αρκεί κι εμείς «πάσαν την ζωήν ημών, Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα», με πίστη και ευλάβεια στο Θεανδρικό Του Πρόσωπο.
Βεβαίως, υποκλινόμαστε με θαυμασμό στην πίστη του εκατόνταρχου, που δεν επεδίωξε τη σωματική παρουσία του Κυρίου στο σπίτι του, αλλά ούτε και έφερε κοντά Του τον άρρωστο υπηρέτη του. Διότι πίστεψε στη δύναμη και την εξουσία που είχε ο Ιησούς, ώστε να κάνει το θαύμα με μόνο το λόγο Του, αναγνωρίζοντας με τον τρόπο αυτό τη Θεότητά Του. Και ο Ιησούς, ανταμείβοντάς τον, τον εξύψωσε με θαυμασμό και του πρόσφερε περισσότερα από όσα εζήτησε. Ας μιμηθούμε την πίστη του εκατόνταρχου και να είμαστε βέβαιοι, ότι θα ακούσουμε κι εμείς τα παρήγορα λόγια: «Ύπαγε και ως επίστευσας γενηθήτω σοι».
Συμπερασματικά, θα λέγαμε, ότι η πίστη μας σώζει. Η πίστη μας ενώνει. Η πίστη μας χαροποιεί. Η πίστη μας αναζωογονεί. Η πίστη μας τροφοδοτεί. Η πίστη μας αγαλλιάζει. Η πίστη μας τελειοποιεί. Και πως αλήθεια να μην πιστέψει ο άνθρωπος, όταν περιστοιχίζεται από το μεγαλείο της Φύσης, τα ατελείωτα θαύματα, που συντελούνται κάθε λεπτό και κάθε στιγμή γύρω του και τη μοναδικότητα της ύπαρξής του; Και όμως χαμένος στην πεζότητα της καθημερινής του επιβίωσης, στα πάθη και τις αδυναμίες του και προπαντός βολεμένος στα καλά και συμφέροντα του εγώ του, αποπροσανατολίζεται και χάνεται στο πέλαγος της λήθης, της μιζέριας της γκρίνιας, της αχαριστίας και της αγνωμοσύνης!
Έστω και «ενός κόκκου σιναπιού» πίστη να έχει ο άνθρωπος, μπορεί και βουνά να κινήσει, καθώς είπε ο Χριστός. Η πίστη είναι η μόνη δύναμη, το μόνο δυνατό συναίσθημα που μας ενώνει τόσο έντονα και ακατάλυτα με το Θείο. Που καθαρίζει την ψυχή από κάθε τι βέβηλο και μιαρό, από κάθε σκέψη αρνητική και ένοχη, από κάθε τι υλικό και γήινο. Που ανατάσσει την καρδιά στο ανώτερο επίπεδο της θεϊκής οντότητας. Που γαληνεύει τη φουρτούνα της σάρκας και μετουσιώνει το πνεύμα στη μία και μοναδική αλήθεια, την ύπαρξη του Πατέρα, του Κυρίου και Θεού μας.
Αυτώ η δόξα εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν!